ارائه مدل مفهومی مناسب و برنامه پایش اکولوژیک در جنگل های زاگرس مرکزی (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده جنگلی هلن استان چهارمحال بختیاری)

. اجزاء دیگر یک برنامه پایش استاندارد شامل شاخص های پایش، روش های پایش، ایستگاه های پایش، تناوب پایش، چگونگی مدیریت داده ها، هزینه های پایش و نهایتاً تعیین مسئول پایش در راستای اهداف معین شده، نیز تعیین شدند تا امکان پیشنهاد یک برنامه جامع، مدون و اجرایی برای منطقه فراهم آید. شاخص هایی که برای برآورد هر هدف پیشنهاد شدند عبارت بودند از: 1) متریک های سیمای سرزمین مثل غنای لکه ای، اندازه لکه ها، تعداد و فاصله میانگین لکه ها و تراکم لکه ها و نیز تعداد پایه گونه های درختی و درختچه ای در واحد سطح زمین برای هدف اول یعنی شناسایی تغییرات مساحت و تراکم جنگل، 2) نسبت ابتلای درختان به آفات و بیماری ها در کل توده، میزان فتوسنتز و پویایی و تعادل فرآیندهای متابولیکی درختان و محتوای آب و مواد معدنی موجود در شاخ و برگ آن ها، تعداد و پراکنش خشکه دارها در کل توده، حضور و فراوانی انواع گونه های گیاهی، حشرات و پرندگان برای هدف دوم یعنی پایش سلامت و تنوع زیستی جنگل، 3) خصوصیات وابسته به قطر و ارتفاع برای درختان مشخص و همچنین برای کل توده و مقایسه آن ها در طول زمان برای هدف سوم یعنی تغییرات رشد و تولید، مورد توجه قرار گرفتند. این شاخص ها در سطوح مختلف از اکوسیستم تا سیمای سرزمین و به روش آماربرداری در قالب ایستگاه های پایش که به تعداد مشخص و به صورت تصادفی سیتماتیک تعیین شده اند یا روش های سنجش از دوری و با استفاده از تصاویر ماهواره ای مورد سنجش قرار می گیرند. تناوب پایش نیز بر حسب نوع شاخص و عمدتاً به صورت سالیانه تعیین شد. همچنین برآوردی از هزینه های اجرای برنامه پایش با مشخصات گفته شده انجام شد. در نهایت برنامه پایش تدوین شده به صورت پایلوت در تعدادی از ایستگاه های پایش پیشنهادی برای امکان سنجی اجرای برنامه، مورد اجرا و آزمون قرار گرفت. مهمترین نتایجی که از اجرای برنامه در تعداد 18 پلات گرفته شد بر حسب اهداف مختلف عبارتند از اینکه تعداد لکه های جنگلی در منطقه قابل توجه است اما تراکم پوشش گیاهی تغییر زیادی نیافته است. تنوع زیستی در سطح گونه های درختی و درختچه ای کم است ولی در سطح گونه ای علفی کف جنگل به ویژه در پلات های واقع در ارتفاعات نسبتاً خوب است. از نظر سلامت جنگل نه تنها از نظر ساختاری مانند تبدیل جنگل از دانه زاد به شاخه زاد اتفاق افتاده بلکه مشاهده آفات گیاهی نشان می دهد که همین ساختار غیرطبیعی نیز در معرض خطر نابودی است. از نظر میزان رشد و تولید هم قضاوت به زمان اجرای یک دوره چند ساله آماربرداری بازمی گردد اما میانگین قطری 43 سانتی متر حاکی از شرایط نسبتاً مناسب در توده های جنگلی باقی مانده است کمبود زادآوری می تواند آینده تولید را در جنگل با مخاطره مواجه سازد.